Rize merkeze bağlı Salarha Vadisinin Küçükçayır (Andon) Köyü sınırları içerisinde, Taşlıdere Havzasını besleyen Askaroz Deresi üzerinde, Katılım Enerji şirketi tarafından yapımı planlanan 6,6 megavat kurulu gücündeki Göl I-II-III regülatörlerive HES projesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından verilen ‘ÇED Olumlu Kararı’ için köylüler tarafından Rize İdare Mahkemesinde dava açıldı.

Köy Muhtarlığı ile köylülerden oluşan toplam 16 kişinin davacı olduğu HES projesi için Rize İdare Mahkemesi, bölgede Bilirkişi İncelemesi yapılmasına karar verdi. Karar doğrultusunda 26 Aralık Perşembe günü sabah saat: 09.00’da, Andon İçme Suyu Tesislerinin hemen üst kısmından başlayacak olan proje için Bilirkişi İncelemesi yapılacak.

 

HES projesi için verilen ÇED Olumlu Raporu’nun‘iptali ve yürütmesinin durdurulması’ istemiyle, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı`na karşı açılan davada Mahkeme, KTÜ Müh. Fak. Toprak İlmi ve Ekolojisi öğretim görevlisi Doç. Dr. Murat Yılmaz, KTÜ Müh. Fak. Çevre Mühendisliği öğretim görevlisi Yrd.Doç.Dr.Osman Üçüncü,  Ordu Üniversitesi Ziraat Fak.Tarla Bitkileri Bölümü öğretim görevlisi Doç.Dr. Metin Deveci, KTÜ. Müh. Fak. Jeoloji Mühendisliği öğretim görevlisi Yrd.Doç. Dr. Hasan Kolaylı ile KTÜ Müh.Fak.Peyzaj Mimarlığı öğretim görevlisi Prof.Dr.Cengiz Acar’ı Bilirkişi Heyeti olarak atadı.

 

Mahkeme heyeti, 30 Eylül’de verdiği karar doğrultusunda Bilirkişi Heyetinden, bölgede yapılacak inceleme sonrasında, daha önce de bölgede yapımı planlanan ve aynı mahkeme tarafından iptal edilen Ambarlık HES projesi için yapılan Bilirkişi İncelemesindeki gibi 22 soruya yanıt aramalarını istedi.

 

Köylülerin avukatlığını üstlenen ve daha önce de AmbarlıkHES’e karşı açılan davanın avukatlığını da yapan Yakup Şekip Okumuşoğlu, ortada zaten daha önce de hazırlanmış olan 2 ayrı Bilirkişi Raporu ve mahkemenin vermiş olduğu 2 ayrı ‘iptal kararı’ olduğuna dikkat çekti.

 

Mahkeme Heyetinin kararı üzerinde belirlenen Bilirkişi Heyetinin, 26 Aralık Perşembe günü, sabah saat 9.00’da Andon’da inceleme yapmaya başlayacağı, köylüler ile HES firması yetkililerini dinleyeceği kaydedildi.

Bilindiği gibi daha önce aynı bölgede, önce Redaş şirketi tarafından daha sonra ise Ambarlık Enerji şirketine devredilerek yapımı planlanan Ambarlık HES projesi için, kamuoyunda Yurttaş Kazım olarak bilinen 69 yaşındaki Kazım Delal ve arkadaşları 2 ayrı dava açmıştı.

 

Kazım Delal’in, ahırındaki ineğini satarak açtığı ilk davada Mahkeme, Bakanlığın verdiği ‘ÇED Gerekli Değildir’ kararının önce yürütmesini durdurmuş, yapılan Bilirkişi İncelemesinin ardından ise kararı açıkça yasalara ve hukuka aykırı bularak iptal etmişti.

 

Aynı proje, aynı Bakanlığın verdiği ÇED Olumlu Raporunun ‘iptali’ için bu kez banka kredisi kullanarak dava açan Yurttaş Kazım, yine Mahkeme’nin kararı ile bölgede yapılan Bilirkişi İncelemesinin ardından, Bakanlığın verdiği ÇED Raporunu da, açıkça hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle iptal ettirmişti.

 

Rize İdare Mahkemesi, Ambarlık HES projesi için verdiği ve Danıştay 14.Dairesinin de onayladığı kararında, Taşlıdere Havzası olarak bilinen Güneysu ve Salarha Vadilerini de kapsayan havzada, havza planlaması yapılmadan bölgede herhangi bir çalışma yapılamayacağına hükmetmişti. Kararda ayrıca havza boyunca yapımı planlanan diğer HES projelerinin de birbirinden bağımsızmış gibi düşünülemeyeceğine de vurgu yapılmıştı.

İçme Suyuna da HES

Ayrıca Küçükçayır Köylülerinden Yusuf Esir, Kazım Delal ve Nazım Delal ile akrabaları ise aynı bölgede yer alan ve Rize’nin içme suyunun sağlandığı Rize Belediyesine ait Andon İçme Suyu Tesisleri içerisinde yapımı planlanan bir başka HES projesi için de Rize İdare Mahkemesinde dava açmış ve bu projeyi de iptal ettirmişlerdi. 

Bu dava nedeniyle Yusuf Esir, Rize Belediyesindeki işinden atılırken; Kazım ve Nazım Delal kardeşler ile birlikte projeyi engellemek için verdikleri demokratik mücadele nedeniyle haklarında çeşitli ceza ve hakaret davaları açılmıştı.

 

Söz konusu HES projesinin, Rize ve bölgedeki 9 belediye ile 26 köy ve yaklaşık 350 bin kişinin yararlandığı içme suyunun sağlandığı Andon İçme Suyu Tesislerinin su kaynağında kurulduğuna işaret eden köylüler, söz konusu projenin aynı zamanda Turizm Bölgesi ilan edilen yayla alanları içinde yer aldığına dikkat çektiler.

 

Bölgenin, 1980 öncesinde Rizeli Bakan Erol Yılmaz’ın Turizm Bakanlığı döneminde, Bakanlar Kurulu Kararı ile ‘Turizm Bölgesi’ ilan edildiğine dikkat çeken köylüler, Salarha Vadisini, İkizdere’nin Çağırankaya Yaylası ile birleştiren ve aynı zamanda vadiyi Güneysu Gürgen Vadisi ile Çayeli’nin Senoz Vadisine bağlayan Handüzü Yaylasının hemen alt kısmındaki su kaynakları ile doğal yaşam alanlarının içerisinde kurulması planlanan HES projesinin bölgedeki yayla ve doğa turizmini olumsuz yönde etkileyeceği, bölgeye geri dönüşümsüz zararlar vererek, ekolojik dengeyi bozacağı ve endemik türlerin yok olmasına neden olacağı kaydedildi. Projenin aynı zamanda, bölgede yüzyıllardır şifa kaynağı olarak kullanılan Andon Ilıcalarını da olumsuz etkileyeceğine işaret ediyor.

 

Projeye tepki gösteren ve bölgedeki HES’ler için hukuksal mücadele veren Andon sakinlerinden Kazım Delal, aynı bölgede yer alan ve yargı kararlarıyla Bakanlığın verdiği ÇED kararları iptal edilen Ambarlık HES projesine karşın aynı bölgede başka bir HES projesine onay verilmesini ilginç olarak değerlendirdi.

 

Daha önce HES projelerine karşı verdiği mücadelede Yurttaş Kazım’ı yalnız bıraktıklarını kaydeden köylüler, yaşanan gelişmelerden sonra artık hiçbir HES projesine izin vermeyeceklerini vurguladılar.

Bölgedeki Bilirkişi İncelemesi öncesinde bir araya gelen köylüler, HES projelerine karşı ortak bir tavır oluşturulması yönünde kararlar alırken; köylerinde HES projesi istemediklerini vurguladılar.

 

Derelerin Kardeşliği Platformu’ndan yapılan açıklamada ise ülke genelinde bütün vadilerde, köylülerin ve yaşam savunucularının HES’lere karşı verdiği her türlü mücadelede olduğu gibi Salarha Vadisi ve Küçükçayır Köylülerinin de vereceği mücadeleye sonuna kadar destek olunacağı kaydedildi.